Jednymi z ekstremalnych zjawisk pogodowych, które obecnie stosunkowo często nawiedzają nasz kraj, są gwałtowne i bardzo silne wiatry. Chociaż nie są nam obce orkany, halne czy też szkwały wiejące z prędkością do 150 km/h na godzinę, to zaskakują już przekraczające nawet 380 km/h huragany, tornada i trąby powietrze. Jeszcze do niedawna w naszej strefie klimatycznej uznawane za rzadką osobliwość, potrafią wyrządzić poważne szkody. Jak zatem przeciwdziałać tym zjawiskom klimatycznym i chronić swój dom przed ich skutkami?
Nie od dziś wiadomo, że za osłonę budynku przed warunkami atmosferycznymi odpowiada dach. Da on opór nawet mocnym podmuchom wiatru, pod warunkiem, że będzie odpowiednio wykonany i oparty na solidnej konstrukcji. Dlatego kwestię jego zabezpieczenia nie powinniśmy sprowadzać do działań naprawczych, ale podjąć odpowiednie kroki już na wstępnym etapie budowy.
Krok pierwszy – projektujemy konstrukcję
Jeśli zależy nam, by poszycie dachu nie był podatny na zmienne podmuchy wiatru, powinniśmy zadbać o odpowiedni projekt, w którym uwzględnione zostaną wszelkie szczegóły dotyczące jego rodzaju. Na odporność dachu na wiatr wpływa bowiem kąt nachylenia połaci, poziom kalenicy, typ konstrukcji, a także powierzchnia.
W konstrukcji więźby najważniejszymi elementami są krokwie, płatwie, słupy i zastrzały – im bardziej są skomplikowane i mocniej zabezpieczone, tym większa będzie jej trwałość. Dlatego należy dobrać odpowiedni sposób połączeń, by uchronić dach zarówno przed siłą rozporową wiatru, jak i siłą ssącą.
Obecnie obowiązujące normy nakazują instalację mocowań do konstrukcji dachu na brzegach – w kalenicy, koszach, grzbietach, okapie, przy oknach połaciowych, kominach i lukarnach oraz narożnikach. W tych miejscach siła wiatru może być nawet dwukrotnie większa niż w pozostałych. Mimo że nie ma takiego obowiązku – warto też pomyśleć o wzmocnieniu konstrukcji środkowej, gdyż rozlokowanie mocowań na całej powierzchni wpływa na trwałość poszycia dachu. Projekt konstrukcji powinien też być dostosowany do terenu, w którym budujemy dom. W strefach wietrznych należy ją dodatkowo wzmocnić.
W Polsce mamy trzy strefy obciążenia wiatrem. W obszarze słabszych podmuchów (I strefa), znajduje się większość kraju. Umiarkowana siła wiatru występuje w II strefie, czyli na Pojezierzu Pomorskim i w okolicach Zatoki Gdańskiej. Z kolei najsilniejsza w III strefie, w górach, południowej części województwa podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego oraz dolnośląskiego.
W każdej ze stref wiatrowych zalecana jest określona liczba mocowanych dachówek w zależności od lokalizacji i wysokości budynku, rodzaju konstrukcji dachowej, pochylenia połaci oraz konkretnego miejsca na dachu (naroże, krawędź, połać). Praktyczne schematy mocowania dachówek dla I, II i III strefy wiatrowej, znajdują się w „Podręczniku dekarza” przygotowanego przez markę swissporTON.
Krok drugi – wybieramy pokrycie
Wielu producentów pokryć dachowych zapewnia, że ich produkt jest odporny na wichury. Nie ma jednak takiego materiału, który w 100% to zapewni. Warto wiec zwrócić uwagę na prostą zasadę: im materiał więcej waży, tym trudniej go poderwać do góry.
Dla przykładu 1 m2 poszycia dachu wykonanego z dachówki ceramicznej KODA waży ok. 46 kg/m2, RAPIDO – ok. 43,7 kg/m2, a KLASSIK LENTI – ok. 64,8 kg/m2. W przypadku dachówki cementowej KAPSTADT i KIOTO to ok. 50 kg/m2, GÖTEBORG - ok. 47 kg/m2, BREMA – 43,9 kg/m2. Dlatego używając pokryć ciężkich, czyli dachówek ceramicznych i cementowych, zbudujemy zdecydowanie bardziej trwały dach, niż stosując blachodachówki. Ewentualnie sprawdzą się jeszcze dachy wykonane z łupka naturalnego i płyt włókno-cementowych. Ponadto pod ciężkie pokrycia zawsze trzeba wykonać solidniejszą konstrukcję, co przyczynia się do poprawy odporności całego dachu.
Dachówki posiadają też szczelnie dopasowane głębokie zamki, które wspomagają łączenie się ich ze sobą i mocne noski umieszczone po wewnętrznej stronie dachówki, które poprawiają jej stabilną pozycję na poziomej łacie konstrukcyjnej. Z kolei materiały takie jak blachodachówka, płyty faliste, blacha płaska i gonty bitumiczne są stosunkowo lekkie i zdecydowanie mniej odporne na działanie wiatru. Oprócz samej wagi istotne jest też ułożenie pokrycia. Te, które można położyć gęsto, mające mniejsze rozmiary, ale większą masę (ogólnie dachówki), tworzą lepszą barierę dla ekstremalnych warunków.
Kolejnym argumentem przemawiającym za dachówkami jest fakt, że w momencie, gdy już dojdzie do zerwania dachu czy ich uszkodzenia, np. po upadku dużej gałęzi na połać, można je łatwo wymienić, naprawiając pojedyncze sztuki na niewielkiej powierzchni. W przypadku wielkoformatowych arkuszy z blachy uszkodzeniu bardzo często podlega duża część, a nawet cała konstrukcja łącznie z więźbą, co znacznie wydłuża czas napraw i naraża nas na większe koszty.
Krok trzeci – dodatkowo zabezpieczamy
Niebagatelny wpływ na wzmocnienie poszycia dachu ma jego właściwy montaż, który uwzględnia odpowiednie zamocowania. Pokrycia takie jak dachówki ceramiczne i cementowe, zazwyczaj szczelnie utrzymują się na dachu pod wpływem własnego ciężaru, jednak w miejscach, gdzie oddziaływanie siły wiatru jest większe, czyli w obszarze brzegowym, na grzbietach oraz przy oknach dachowych, włazach i kominach stosuje się montowanie specjalnych dachówek szczytowych. Aby jednak w pełni zadbać o trwałość dachu, warto pomyśleć o dodatkowym wzmocnieniu poprzez użycie spinek i klamer przypinających dachówki do łat oraz o właściwe określenie ilości mocowań w zależności od typu konstrukcji, kąta nachylenia dachu, a także miejscowych warunków.
Zazwyczaj zaleca się klamrowanie co trzeciej lub co drugiej dachówki po skosie, a dodatkowo wymagane jest przytwierdzenie do łat każdej dachówki bocznej, kalenicowej i pulpitowej. Jeśli jednak mamy dach bardzo stromy (o nachyleniu powyżej 65°) lub dom ulokowany na terenach wyjątkowo wietrznych, trzeba zastosować klamrowanie wszystkich dachówek na całej połaci. Koniecznie takiego mocowania wymagają wszystkie dachówki znajdujące się wokół różnego rodzaju przegród występujących na dachu, jak okna dachowe, wyłazy dachowe, mury ogniowe.
Klamry i taśmy dekarskie – bezpieczeństwo i szczelność połaci
Klamra to element montażowy, który przytwierdza dachówkę do łaty, co zapobiega jej przemieszczaniu się np. z powodu siły ssącej wiatru. Najpopularniejsze do mocowania dachówek są klamry boczne podwieszane oraz klamry boczne wbijane. W ofercie swissporTON dostępne są też inne ich rodzaje, jak klamra podwieszana do karpiówki czy klamra wbijana do dachówek płaskich. W ich doborze pomagają dekarze.
Oryginalne klamry swissporTON zapewniają wysoki poziom bezpieczeństwa oraz wieloletnią trwałość, a także estetykę połaci wykonanej z dachówki ceramicznej lub dachówki cementowej. To drobne akcesoria, na których nie warto oszczędzać. W porównaniu do kosztorysu całego dachu, inwestycja w klamry to mały wydatek.
Z kolei, bez względu na specyfikę budynku, wszystkie miejsca narażone na rozszczelnienia warto dodatkowo zabezpieczyć specjalnymi taśmami dekarskimi (np. CREAROLL marki swissporTON), które wzmocnią szczelność dachu oraz zapewnią optymalną wentylację kalenicy i naroży dachu. Dzięki użyciu wysokiej jakości materiałów, jak obustronnie lakierowane aluminium oraz perforowana włóknina polipropylenowa, mają zwiększoną odporność na negatywne działanie czynników atmosferycznych. Taśmy wyróżniają się też dużą plastycznością oraz rozciągliwością, co ułatwia ich montaż. Wysoko przyczepna masa butylowa oraz odporność na promieniowanie UV zapewniają trwałe i estetyczne połączenie taśmy ze wszystkimi modelami dachówek firmy swisspor Polska.
Membrany wstępnego krycia i wzmocnienia konstrukcji – ochrona przed wiatrem i ekstremalnymi warunkami
Idealnym zabezpieczeniem przed wiatrem głębszych warstw dachu, a także wnętrza budynku, będzie użycie wysokiej jakości membran wstępnego krycia z linii BLACK swissporTON (np. duraBLACK+, czy uniBLACK+). Co więcej, klejone zakłady membrany za pomocą podwójnych pasków sprawiają, że wiatr nie wywiewa ciepłego powietrza z warstwy ocieplenia znajdującej się pomiędzy krokwiami, zwiększając tym samym komfort użytkowania.
W celu zabezpieczenia konstrukcji zaleca się też wzmacnianie ściany szczytowej. Jeśli ściany są cienkie, nie wytrzymają silnych podmuchów, dlatego trzeba je wykończyć wieńcem obwodowym, który dodatkowo zespala się z wieńcami ścianek kolankowych. Bardzo wysokie ściany wzmacnia się murowanymi pilastrami lub żelbetonowymi słupkami.
Kolejnym praktycznym pomysłem jest zamontowanie bocznej wiatrownicy, czyli deski czołowej, przytwierdzanej od szczytu budynku, nawet wtedy, gdy nie jest on zakończony okapem. Zapobiega ona odrywaniu się dachówek a w przypadku blachodachówek – całych arkuszy. Przy konstrukcji krokwiowej lub jętkowej może zastąpić ją krokiew zewnętrzna. Natomiast okap wykańcza się tzw. deską okapową, która dodatkowo stanowi podstawę przy mocowaniu rynien.
Dach jest tym elementem budynku, który chroni nasz dom przed wiatrem, jak i deszczem, gradem i zwałami śniegu. Dlatego tak istotne jest jego właściwe wykonanie. Jednak w wyniku nasilania się ekstremalnych warunków pogodowych, potrzeba nam nie tylko mądrości inwestorów, dobrej jakości produktów i fachowego montażu, ale także odgórnego zaostrzenia norm budowlanych, na co już od dłuższego czasu zwracają uwagę odpowiedzialni i renomowani producenci pokryć dachowych.
