Prawidłowo wykonany dach to nie tylko atrakcyjna wizytówka domu, ale również jego osłona przed deszczem, wiatrem, czy palącym słońcem. Aby jednak cała konstrukcja funkcjonowała prawidłowo i budowa dachu przebiegała sprawnie, współgrać musi ze sobą wiele ważnych elementów, z których znaczna część po zakończeniu prac pozostaje niewidoczna. Warto jednak znać ich nazwy oraz przeznaczenie, tak aby na każdym etapie inwestycji podejmować w pełni świadome i przemyślane decyzje.
Nie interesuje mnie nic poza efektem końcowym – to błędne założenie, z którego wychodzi część inwestorów. Przymierzając się do budowy dachu lub jego naprawy warto bowiem dysponować przynajmniej podstawową wiedzą na temat jego konstrukcji. Znajomość, jaka jest budowa dachu, i zrozumienie stosowanych terminów znacząco pomoże nam podczas rozmów z dekarzem lub innymi zatrudnionymi rzemieślnikami, a także ułatwi wybór najlepszych dla nas rozwiązań oraz produktów.
Jakie są główne elementy konstrukcji dachów?
Budowa dachu: więźba – szkielet dachu
Pierwszym elementem, który dostrzegamy patrząc na gotowy dach domu, jest jego pokrycie. Pod nim znajduje się jednak rozbudowana drewniana konstrukcja, odpowiadająca za przeniesienie ciężaru na ściany budynku.
Jest to tak zwana więźba, czyli szkielet dachu. Jej budowę i kształt dostosowuje się między innymi do planowanego pokrycia. Za sprawą więźby obciążenie dachu: waga dachówek (która w przypadku tradycyjnej karpiówki może sięgać nawet 100 kg na metr kwadratowy), zalegającego śniegu, a także siła wiatru rozkładane są na ściany domu. Kluczowy element nośny tej konstrukcji stanowią pochyłe krokwie.
Budowa dachu: membrana dachowa – ochrona przed wodą i wilgocią
W chwili, gdy więźba jest gotowa (za co zazwyczaj odpowiada cieśla) można położyć na niej kolejny element – membranę dachową. Pełni ona dwie bardzo ważne funkcje - zabezpiecza dach przed wodą oraz odprowadza wilgoć z wnętrza budynku, co przekłada się zarówno na dłuższą żywotność całej konstrukcji, jak i bardziej komfortowe warunki wewnątrz domu.
Membrana mocowana jest bezpośrednio na więźbie – lub w przypadku połaci o niskim kącie nachylenia – na sztywnym poszyciu, tak zwanym pełnym deskowaniu.
Budowa dachu: dachówki
Zanim na dach trafią wybrane przez nas dachówki (ceramiczne lub cementowe), musimy przygotować odpowiednią konstrukcję, która umożliwi ich mocowanie. W tym celu montuje się specjalne, podłużne listwy drewniane: kontrłaty i przecinające się z nimi prostopadle łaty. Na utworzonej w ten sposób “szachownicy” możemy już kłaść pokrycie.
Skrajne dachówki są zazwyczaj przytwierdzane do łat. Dzięki temu stabilnie trzymają się na dachu. Czynność tę powtarza się następnie mniej więcej co trzecią kładzioną dachówkę. Decydujące znaczenie w tej kwestii ma jednak ekspozycja budynku na wiatr. Na terenach gdzie bywa on silny i porywisty (na przykład w górach) dodatkowe mocowanie dachówek stosuje się gęściej.
Budowa dachu: ważne elementy dodatkowe
Oprócz podstawowych dachówek, na wielu gotowych dachach możemy zobaczyć również modele specjalne, a także akcesoria o różnorodnym przeznaczeniu. Mogą pełnić one wiele funkcji. Przykładowo zapewnieniu prawidłowej wentylacji połaci służą dachówki wentylacyjne, a domowych pomieszczeń – kominki dachowe.
Stopnie oraz ławy kominiarskie umożliwiają natomiast bezpieczne i sprawne przemieszczanie się po dachu w celu wyczyszczenia go lub wykonania napraw. Niektóre akcesoria pozostają jednak niewidoczne.
Należy do nich na przykład taśma podgąsiorowa, której zadaniem jest zagwarantowanie szczelności kalenicy – miejsca, gdzie zbiegają się dwie połacie dachu.
O doskonałych parametrach dachu decydują wszystkie elementy będące jego integralną częścią. Dlatego tak ważny jest wybór materiałów najlepszej jakości. Tylko wtedy możemy mieć pewność, że nasz dach będzie trwały i zapewni bezpieczeństwo wszystkim, którzy pod nim zamieszkają.
Równie ważny jest poprawny montaż każdej z omówionych warstw podczas budowy dachu. Ewentualne błędy mogą narazić nas na kosztowny remont lub – w skrajnych przypadkach – nawet na konieczność ponownego ułożenia dachu.
